ميرزا آقا خان نوري و حسينعلي بهاء

مشخصات كتاب

مؤلف: مهرداد صفا

بهائيت آن گونه كه هست / مؤسسه جام جم / چاپ اول / 1387

برگرفته از كتاب:

ميرزا آقا خان نوري؛ پيوند با انگليس و روس

مورخان نوعاً ميرزا آقاخان نوري اعتماد الدوله (1281_1222ق) را فردي «انگلوفيل و تحت الحمايه انگليس» مي شمارند و بر تباهي اخلاق و اعمال او، به ويژه نقشش در فرايند عزل و قتل اميركبير اتفاق دارند. سخن را از بستگي او به بيگانگان آغاز مي كنيم: به نوشته دكتر منصوره اتحاديه: ميرزا آقاخان «قبل از صدارت رسما تحت الحمايه دولت انگليس بود». [1] ديگران همچون عباس اقبال، فريدون آدميت و عبدالرضا هوشنگ مهدوي نيز بر همين باورند. [2] و اسناد و منابع خارجي هم به اين نكته صراحت دارند. مري شيل، همسر كلنل شيل (سفير انگليس در زمان امير) با اشاره به نكته فوق مي نويسد: پس از عزل امير، و ت_ص_م_يم ناصرالدين شاه به واگذاري صدارت به ميرزا آقاخان، شاه سه روز آقاخان را در كاخ سلطنتي زنداني كرد و از وي خواست كه يكي از دو راه را انتخاب كند: «قبول صدر اعظمي شاهنشاه و يا ادامه دادن به نوكري سفير انگليس». وي نيز براي «تعيين تكليف خود و رهايي از محبس... پيغامي به سفارت انگليس» فرستاد «تا بداند كه صلاح كارش چيست؟ جواب سفارت اين بود: مسلماً قرار داشتن در تحت حمايت انگليس از تاج كياني هم برتر است، ولي چون ميرزا آقاخان جهت صدر اعظمي ايران برگزيده شده بهتر است خودش در اين باره تصميم بگيرد، و به اين ترتيب نظر شاه تأمين شد و صدراعظم با دست كشيدن از تحت الحمايگي انگلستان» صدارت را از آن خود ساخت. [3] . كلنل شيل نيز پس از آن ماجرا